10
11
GÜZ 2013
Yeşil
üniversite
yeşil
kent
1952 yılında Londra’da meydana
gelen ve “Great Smog” adı verilen
büyük hava kirliliği felaketi belki de
dünyanın gözlerini çevre olgusu
üzerine çeken ilk felaketlerden bir
tanesidir. Günümüzü tehdit eden
ve geleceği tehdit altına alacağı
öngörülen bu konu hakkında
kafa yoran ülkeler ilk kez 1972
yılında Stokholm’da düzenlenen
İnsan ve Çevre Konferansı ile bir
araya gelmişlerdir. Kullanılan
doğal kaynaklar, artan insan
nüfusu ve ihtiyaçları her geçen
gün çevre üzerine daha büyük
baskılar oluşturmuştur. Bununla
birlikte insanın, gelişen teknoloji
ile birlikte elde ettiği konfordan
vazgeçmesi olanaksız bir hale
gelmektedir. Bu çelişkinin çözümü
ise “sürdürülebilirlik” kavramında
yatmaktadır. Birleşmiş Milletler
Çevre ve Kalkınma Komisyonu
tarafından sürdürülebilirlik;“Gelecek
kuşakların gereksinimlerine
cevap verme yeteneğini tehlikeye
atmadan, insanlığın günlük
ihtiyaçlarının temin edilmesi,
kalkınmayı sürdürülebilir kılma
yeteneğine sahip olması” olarak
tanımlanmıştır. Bu kavram,
ekonomik, sosyal ve çevresel
boyutlarda ele alınmalıdır.
TÜBİTAK’ın 2003 yılında düzenlenen
Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma
Tematik Paneli Vizyon ve Öngörü
Raporu’nda; Türkiye’nin ekonomik
ve sosyal sürdürülebilirlik yarışı
içinde yerini aldığını fakat
sürdürülebilir kalkınmanın
çevre boyutunda yeterli dikkati
göstermediği belirtilmiştir. Yine aynı
raporda; hedeflenen bu olgulara
ulaşmada başarı esaslarından
birisini eğitim olarak belirlemişlerdir.
Üniversitelerin sürdürülebilir
gelişme konusunda eğitim,
öğretim, araştırma ve bilgi transferi
sağlamada innovasyon merkezleri
olmaları ve itici güç rolünü
üstlenmeleri beklenmektedir. İklim
değişikliği ve diğer sürdürülebilir
gelişme konularında giderek
artan bir sorumluluk yükü altına
girmektedir. Üniversitelerin
eğitimdeki rolleri sadece lisans ve
lisansüstü eğitim ile sınırlı olmayıp
toplumun üniversitesi olmak ve
rehberlik etmekle de sorumludurlar.
Bu bağlamda, diğer birçok konuda
olduğu gibi Ege Üniversitesi bir ilke
daha imza atıp “Yeşil Üniversite”
hareketine öncülük etmek
istemektedir.
Ön planda çevre ve insan sağlığı
Yeşil Üniversite; yenilenebilir
enerji kaynaklarının kullanımını
destekleyen ve uygulayan, atık
yönetim sistemlerinin kurulmuş
olduğu, sıfır karbon emisyonunu
hedefleyen, sürdürülebilirlik
kavramını çevreyi temel alarak
uygulayan ve çevre ve insan
sağlığını ön planda tutan üniversite
anlamına gelmektedir. Genel olarak
sürdürülebilir gelişme yolunu
seçmiş ve Yeşil Hareket başlatmış bir
üniversite;
• Üniversitenin vizyon, misyon
ve yönetim dökümanlarında
açıkça sosyal, etik ve çevre
sorumluluklarını bütünleşik
halde yazılı hale getirir.
• Ders programlarında sosyal,
ekonomik ve çevresel
sürdürülebilirliği entegre eder,
disiplinler arası düşünce ve iş
birliğini benimser.
• Sürdürülebilirlik konularında
araştırma ve geliştirmeye
üniversite çapında kendini adar
• Okullar, yerel yönetim, sivil
toplum örgütleri ve sanayi
dahil olmak üzere daha geniş
toplumsal kitlelere ulaşır.
• Kampüs planlarında, tasarım
ve geliştirme projelerinde “Sıfır
Deşarj, Sıfır Atık, Sıfır Karbon
Emisyonu”nu ilke edinir.
• “Sıfır Deşarj” ilkesi doğrultusunda
çevre hedefleri koyar ve bunları
etkin olarak ölçer, raporlar ve
sürekli geliştirir.
• Öğrencilerin yaşam kalitesi,
çeşitliliği ve eşitliğe yönelik
politika ve uygulamaları sağlar.
• Kampüsü canlı bir laboratuvar
olarak görüp öğrencilerin
çevresel öğrenimde yer
almalarını sağlayarak çevresel
öğrenimden çevreyi öğrenmeye
geçişi sağlar.
• Kültürel çeşitliliğin kutsanmasını
ve kültürel dahil edilebilirliğin
hayata geçirilmesini sağlar.
• Ulusal ve uluslararası seviyede
üniversitelerle iş birliği
çerçevesinin oluşturulmasını
sağlar.
Oslo Üniversitesinin 2010 yılında
hazırladığı en iyi Yeşil Üniversite
Uygulamaları Raporu’nda yeşil
üniversite aktivitelerini iki grupta
incelenmiştir. Bunlardan bir tanesi
teknik konulardır. 15 başlık altında
incelenen bu teknik konulardan
bazıları; enerji, karbon emisyonları,
atık geri dönüşümü, organik
atıklardan biyogaz ve kompost elde
edilmesi, çevreci ulaşım-egsozsuz
üniversite, çevre dostu yeşil binalar,
yeşil satın alma uygulamaları, su
kullanımında tasarruf, atık suların
tekrar kullanımı, yazışmaların
elektronik ortamda yapılıp kağıt
israfına son verilmesi, çevre dostu
kimyasal kullanımı gibi konulardır.
Diğer başlık ise; sosyal ve kültürel
konulardan oluşmaktadır. Bu konular
altındaki başlıklar ise; Yeşil Üniversite
ile ilgili olarak konferanslar,
seminerler düzenlenmesi ve bir
farkındalık oluşturulması, kongreler,
öğrenci grupları faaliyetleri, toplum
projeleri, çevre organizasyonları gibi
başlıklardır.
Ege Üniversitesi ise 2011 yılında
Entegre Atık Yönetimi Sistemini
kurarak “Yeşil Üniversite” hedefine
ulaşmak amacıyla önemli bir adım
atmış bulunmaktadır. Üniversitemiz
bünyesinde, tüm fakülte, meslek
yüksekokulu ve merkezler bazında
atık koordinatörleri belirlenmiştir.
Yaprak-Dal-Gövde modeli temelinde
yönetilen sistem sayesinde, atığın
üretildiği başlangıç noktasından
itibaren atığın takibi yapılıp çevre ile
dost bir şekilde uzaklaştırılmasına
kadar olan süreçler yerine
getirilmektedir. Bu amaçla tüm
birimlerde atık toplama istasyonları
önemli oranda tamamlanmış ve
tehlikeli atıkların evsel çöplerle
karıştırılmasının önüne geçilerek
akredite firmalarla çevre ile dost bir
şekilde bertarafı sağlanmaktadır.
Tehlikeli atıklarla ilgili farkındalık
ve eğitim çalışmaları düzenli olarak
yapılmaktadır. Tehlikeli atıkların
yanında üniversite bünyesinde
meydan çıkan ambalaj atıklarının
da çöpe atılmasını engellemek ve
ekonomiye geriye kazandırılmasını
sağlamak üzere farkındalık ve
eğitim çalışmaları yapılmaktadır.
Üniversite bünyesinde ambalaj
atıklarının ayrı toplanmasına olanak
tanıyacak kumbaraların sayısı hızla
artırılmaktadır. Ambalaj atıkları için
hazırlanan broşürler, üniversitemizin
tüm birimlerine dağıtılmıştır.
Üniversiteler, toplumun
en yüksek bilgi üretiminin ve
topluma bilgi akışının olduğu
eğitim kurumlarıdır. Ayrıca
sadece eğitimmerkezleri değil
aynı zamanda sosyal ve politik
hareketleri katalizleyen kurumlardır.
Bu kurumlar birçok büyük
lideri, öğretmeni, karar vericileri
yetiştirmekle kalmamış fakat aynı
zamanda ulusal ve küresel ekonomik
dinamiklerde de önemli roller
almıştır. Bu bağlamda üniversitelere
en iyi uygulamaları tanımlamak
ve yerine getirmek konusunda
büyük sorumluluklar düşmektedir.
Üniversitemizin “Yeşil Adımlar”
atabilmesi ancak yöneticilerin,
öğrencilerin, akademisyenlerin ve
tüm personelin bu konuya gönül
vermesi ve harekete sahip çıkması ile
mümkündür.
“Yeşil Üniversite” hedefinde bir adım:
“Atık ve Sanat Geri DönüşümYarışması”
Ege Üniversitesi Çevre So-
runları Uygulama ve Araştırma
Merkezi, “Yeşil Üniversite ve Yeşil
Kent” hedefimizi gerçekleştire-
bilme yolunda değerli bir katkı
olduğunu düşünerek “Atık ve
Sanat” başlıklı bir geri dönüşüm
yarışması düzenlemiştir. Bu
yarışma ile çağdaş atık yönetimi
bilincini toplumumuzda yerleştir-
mek, bu bilinci sanat vurgusu ile
güçlendirmek, atık konusuna este-
tik bir duyarlılıkla yaklaşılmasını
sağlamak ve farkındalık yaratmak
hedeflenmiştir. Yarışma, tasarım,
fotoğraf ve kısa film kategorilerin-
de gerçekleştirilmiştir.
Prof. Dr. Nuri AZBAR
EÜ Çevre Sorunları
Uygulama ve Araştırma
Merkezi Müdürü
MAKALE
