67
BAHAR 2015
verilen çorap örnekleri de askerlik-
te bu rütbeleri kazanmış olanların
çoraplarıdır.
Köylü çoraplarının gizli anlatımı
1- Giyenin bağlı olduğu toplu-
mu ve köyünü tanıtır.
2- Sosyal ve medeni durumu
belirler.
3- Değerli hediyelerden sayılır,
sözlü olarak anlatılamayan konuları
anlatır.
4- Nazara karşı korur, doğum-
da kolaylık sağlar. Bazı hastalara
giydirilerek şifa umut edilir.
5- Çevre olayları ve mitolojik
konuları işler.
Türklerde “Damga” canlı ve cansız
mallara uygulanan şekillerdir, demir-
den yapılır, kızdırılarak vurulur. Giyim
kuşam ve dokumalarda kullanılan
belirleyici şekillere ise “im” denir.
Dokuma ya da örgü ile yapılır. Ço-
raplarda toplum, kişi belirlemesinde
kullanılan pek çok im bulunmaktadır.
Evlenmeler nedeniyle ailesinden
ayrılan kişilerin kendilerine özgü
damga ve ime sahip olma isteği
çeşitlerin artmasına sebep olmuştur.
Erkek çorapları dize kadar uzun-
dur. Çakşır, menevrek, zıvga, şalvar
çorabın içine sokularak giyilir.
Kadınlarda çorapların görülme-
sini sağlamak için şalvar, üç etek,
fistan, göyneklerin boyu dikkate
alınarak yapılır. Çoğunlukla erkeklere
göre kısadır.
Halk kültürü ve el sanatları
açısından önemli özellik taşıyan
çoraplar, geleneğe bağlı olarak
üretilmişlerdir. Giyilmenin yanı sıra
bazı sosyal ve kültürel işlevleri de
bulunmaktadır. Bununla birlikte üre-
tildiği coğrafya insanlarının sanatsal
bir yansımasıdır.
Köylü çoraplarına ilgim, halk
oyunları alanında çalışmaya başla-
dığım 1960’lı yıllarda başladı, 1970’li
yıllarda Bursa’daki derleme ve araş-
tırma çalışmalarım ile birlikte koleksi-
yonculuğa dönüştü. O yıllarda, Bursa
Keles ve Orhaneli ilçelerinin köyle-
rinden topladığım nakışlı gelin ve
damat çoraplarını, hazırladığım Bur-
sa yöresi Türkmen oyunları ekibinin
dansçılarında kullandım. Bu süreçte,
ilginç örneklerini edindiğim çoraplar
hakkındaki yerel bilgileri, köylüler-
den öğrenmeyi ihmal etmedim.
Öğrendiğim bilgiler, çoraplara
olan ilgimi daha da arttırdı. Çorap-
larla ilgili çalışmalarımı, Anadolu ve
Balkanlar diye yaydığımda, zengin
bir çorap koleksiyonuna sahip oldu-
ğumu gördüm.
Bu çorap kolleksiyonumu Ege
Üniversitesi Devlet Türk Musikisi
Konservatuvarı’nın 30. Kuruluş Yılı
Etkinlikleri çerçevesinde sergilemeyi
planladık. Sergi, Ege Üniversitesi
Etnografya Müzesi Sergi Salonun-
da 17 Mart 2015’de açıldı. Sergide;
Anadolu’nun çeşitli bölgelerinden
toplam 65 çift köylü çorabı (50 ile
100 yaş arası), 5 çift eldiven, 6 çift pa-
tik, 13 çorap geleneğine ait fotoğraf
yer almaktadır.
Sergilenen çorapların tamamı
kök boya doğal yün kullanılarak
geleneksel tekniklerle örülmüştür.
Serginin amacı, kaybolmaya yüz tut-
muş bu el sanatı ürünlerinin gizemli
yönlerinin açığa çıkartılması, renk ve
motif zenginliğinin tanıtılmasıdır. Bu
zenginliğin modern yaşam biçimi-
mizde Türk Tekstilinin örgü dalında
kullanılabilirliğinin düşündürülme-
sidir.
