denemenin riskli olmadığını görüşün-
de oldukları saptanmıştır. Bu sonuçla-
rın dikkatle değerlendirilmesi gerekir.
Acaba gençlerimiz madde kullanımı
konusunda sandıkları kadar doğru
bilgiye sahipler mi? Madde kullanma
deneyiminin az olması, onları madde
bağımlılığı riskinden tamamen uzak
tutar mı? Bilinmektedir ki bazı mad-
delerin sadece bir ya da birkaç kez
kullanılması bile bağımlılık gelişmesi
için yeterli olmakta, bağımlılık potan-
siyeli düşük olan maddelerle tanış-
mak ise daha ağır bağımlılık madde-
lerine geçişi kolaylaştırmaktadır.
Maddeye ulaşmak ne kadar kolay?
Araştırmanın en çarpıcı bulgula-
rından bir diğeri öğrencilerin yüzde
87’sinin maddeye ulaşmanın kolay
olduğunu ifade etmesidir. Öğrenci-
lerin maddelere kolay ulaşabilecek-
lerini düşünmeleri kaygılandırıcı bir
durumdur ve madde kullanımının
sanıldığı kadar uzak olmadığının,
toplumsal yaşamın içinde yer aldığı-
nın da ayrı bir göstergesidir. Madde-
nin temin edilmesinde arkadaşlar,
sokak satıcıları , bar-disko vb.eğlence
yerleri önemli sosyal risk faktörleridir.
Araştırmamızda öğrencilerin yüzde
76’sı arkadaş çevresinden, yüzde 62’si
sokak satıcılarından, yüzde 49’u bar-
disko vb.eğlence yerlerinden madde-
ye ulaşabildiğini ifade etmiştir.
Madde kullanımını kolaylaştıran
risk faktörlerinin saptanması yanı sıra
koruyucu faktörlerin de belirlenmesi
madde kullanımı ve madde bağımlı-
lığı ile mücadelede çok değerli bilgi
sağlamaktadır. Genel olarak bireyin
benlik saygısı, yaşam becerisi, okul
başarısı, iyi aile bağları, aile desteği,
iyi ve güvenli bir sosyal çevrede yaşı-
yor olması madde kullanımından kişi-
yi koruyan önemli koruyucu etmenler
olarak saptanmıştır. Bu nedenle,
madde kullanımına karşı alınacak
olan önlemlerde risk faktörlerinin
azaltılması yanı sıra koruyucu faktör-
lerin oluşturulması ve güçlendirilmesi
de önemsenmelidir. Madde kullanı-
mının merak uyandırıcı ve özendirici
etkisi gençleri madde kullanımına
yakınlaştırmaktadır. Araştırmamızda
da öğrencilerin yüzde 68’i madde kul-
lanmaya arkadaş etkisi ile; yüzde 70’i
merak, özenti ve ilgi çekmek amacıyla
başlandığını bildirmiştir.
Madde kullanımı yasadışı olmasaydı?
Madde kullanımının ülkemizde
yasa dışı olması gençleri madde
kullanımından koruyan bir faktör-
dür. Ya madde kullanmak yasa dışı
olmasaydı nasıl bir tablo ile karşılaşır-
dık? Öğrencilerin yüzde 74’ü yasa-
dışı olmasaydı maddeleri denemek
istediğini bildirmiştir. Oranın yüksek
oluşu maddelerin gençler arasında
ne kadar merak uyandırıcı olduğu
gerçeğini gözler önüne sermektedir.
Öğrencilerin yüzde 53’ü yasa dışı
olsalar da maddelerin etkilerini merak
ettiğini açıklıkla ifade etmiştir. Madde
kullanımının yasa dışı olması, bu alan-
Gençlerin sigara kullanımı
Araştırma sonucunda saptanan sigara içme oranları ülkenin genel
ortalamasıyla benzerdir. Burada dikkat çekici olan sigara içmeyi prob-
lem olarak görmeyenlerin oranının yüzde 56 düzeyinde seyretmesidir.
Gençlerin sigaranın yaratacağı uzun dönem zararların bilincinde olma-
dığını düşündüren bu sonuç, bilgilendirici çalışmaların ne derece önemli
olduğunu ortaya koymaktadır. Sigara içenlerin çoğunluğunun sigarayı
bırakmak için profesyonel bir yardım gerekmediğini düşünmesi ve Ege
Üniversitesi bünyesindeki sigara bırakma polikliniklerinden haberdar
olmaması, bu alanda yapılacak çalışmalar ile daha fazla kişiye ulaşılabile-
ceğini ve yardım edilebileceğini göstermektedir. Yeme, içme ve eğlence
yerlerinde sigara yasaklarıyla ilgili soruya hem sigara içenlerin hem de
içmeyenlerin yarıdan fazlasının olumsuz cevap vermesi, mevcut yasal
düzenlemelerin ne derece düzgün şekilde uygulandığının gözden geçi-
rilmesinin önemini ortaya koymaktadır.
Uzm.Dr.GörkemYARARBAŞ
Ege Üniversitesi Madde Bağımlılığı,
Toksikoloji ve İlaç Bilimleri Enstitüsü
da yapılan çalışmalarda
sağlıklı bilgiye ulaşmasını
zorlaştırmaktadır. Birçok
genç gerek yargılanma,
dışlanma korkusu gerekse
yasal problemlerden
ötürü madde kullandığını
ifade etmekten kaçın-
maktadır. Daha da kötüsü
bu durum sorun yaşayan
gençlere ulaşmayı zorlaş-
tırmakta, bilgilendirme,
danışmanlık ve tedavi
hizmeti verilebilmesini
sınırlamaktadır. Bu anlam-
da araştırmamız, madde
kullanımı ve bağımlılığı
konusunda üniversitemizin nabzını
tutmak ve öğrencilerimizi bu konuda
tanımak açısından bir ön çalışma
niteliğindedir.
Bağımlılık konusundaki görüşleri
Öğrencilerin madde kullanımı-
nın yanı sıra bağımlılık konusundaki
düşünce ve yaklaşımlarını anlamak
amacıyla sorulan sorularda ilginç
sonuçlar elde edilmiştir. Öğrencile-
rin yüzde 75’i madde kullandığında
bağımlı olmayacağını düşünmektedir.
Oysa kimi maddeler sadece birkaç
kullanımdan sonra dahi bağımlılık
yapabilmektedir. Bu sonuç, madde
bağımlılığının doğası ve gidişi konu-
sunda gençlerimizin farkındalığının
arttırılmasına gereksinim olduğunu
göstermektedir.
Araştırma kapsamında bağımlılı-
ğın nasıl algılandığını anlamak üzere
sorulan “Bağımlılık bir irade prob-
lemi midir?” ve “Bağımlılık bir sağlık
problemi midir?” sorularına öğren-
cilerin yüzde 74’ü bağımlılığın bir
irade problemi olduğunu; yüzde 79’u
bir sağlık problemi olduğunu ifade et-
miş. Aslında bu saptama bağımlılığın
karmaşık ve çok boyutlu doğasının
anlaşılıyor olmasını yansıtması açısın-
dan çok önemlidir.
Madde kullanmaya her ne kadar
hür irade ile karar verilse de mad-
de kullanımı zaman içinde kişinin
kontrolünden çıkıp bir beyin hastalığı
haline dönüşmektedir. Öğrencileri-
mizin yüzde 95’i bağımlılığın tedavi
edilebileceğini belirtmiştir. Bağım-
lılığın bir sağlık problemi olduğu
ve tedavi edilebileceğinin bilinmesi
bağımlılığın toplum tarafından bir
hastalık olarak kabul edilmesi ve
tedavi girişimlerinin başlatılmasında
da önem taşımaktadır.
Enstitümüz, hem üniversitemiz
hem de bölgemizdeki gençlerin mad-
de kullanımı konusunda bilinçlendi-
rilmesi, gerektiğinde danışmanlık ve
tedavi hizmeti verilmesinde önemli
bir konuma sahiptir.
69
68
YAZ 2012
