19
Sağlığımız ve Genetik
ettirici bir özelliktir. Çünkü erkek çocuklar babadan
Y
kromozomunu aldıkları için,
X
kromozomunu zorunlu
olarak anneden alırlar. Baba hasta ise, bu ailenin tüm
kız çocukları hasta olur. Anne hasta ise hem kız hem de
erkek çocuklar hasta olabilir.
Multifaktöriyel (çok bileşenli) Kalıtım
Genetik ve çevre etkileşiminin beraberce etkili olduğu
kalıtım modeline multifaktöriyel kalıtım denir. Bu kalıtım
modelinde genetik faktörler genellikle birden fazla geni
içerdiği için çoklu gen kalıtımı (poligenik) olarak da
tanımlanmaktadır. Fakat çevre faktörlerinin varlığını
vurgulamak açısından
“multifaktöryel kalıtım”
tanımlanması daha çok tercih edilir. Tek gen kalıtım
modellerindeki gibi, aile ağacına yansıyan belirgin
özellikler taşımazlar. Bununla birlikte, hastalığın
ciddiyetinin fazla olması, aile içerisinde tekrar etmesi,
dağılımda bir cinsiyette daha fazla görülüyorsa, az
görülen cinsiyette görülmesi halinde onun çocuklarında,
tekrar etme riski artmaktadır. Ayrıca akraba evliliği de
riski arttıran bir nedendir. Çocukluk yaşlarında daha
çok doğumsal anomalilerin en sık kalıtım modelini
oluştururken, yetişkin yaşlarda görülen obezite, şeker
hastalığı, koroner arter hastalıkları, mide ülseri, şizofreni,
epilepsiler gibi bir çok hastalığın kalıtım şeklini oluşturur.
Mitokondriyal Kalıtım
En önemli özelliği, anneden aktarılması ve her iki
cinsiyeti birlikte etkilemesidir. Mitokondriyal DNA’nın
(mtDNA), neredeyse tamamı (10
5
’den fazla
kopya)
yumurtanın sitoplazmasından (özsuyundan) gelir.
Spermde yaklaşık 10-100 kopya mtDNA bulunmakta
olup döllenmeye herhangi bir katkısı bulunmamaktadır.
