18
19
YAZ 2010
Açılış törenini yerel ve ulusal basın
manşetten veriyor.
1950’ler Türkiye’si, iktidar-mu-
halefet ilişkilerinin çok iyi olmadığı
bir dönem. Dolayısıyla hükümeti
destekleyen Zafer gibi gazeteler “Ege
üniversiteye kavuştu”gibi başlıklar
atarken, Vatan, Ulus gibi hükümet
karşıtı gazeteler ise üniversitenin
açılış törenine daha az yer veriyor.
Üniversitenin açılışı haber olarak
verilirken birkaç da yorum yazısı var.
Onlardan bir tanesi Zafer Gazetesin-
de. Üniversite açılmasının zorlukların-
dan, öneminden bahsettikten sonra
şöyle bir ifade yer alıyor yazıda:
Türk demokrasisinin
müdafaa siperi
“Ege Üniversitesi’nin kurulmasını
bu bakımdan Türk demokrasisinin yeni
bir müdafaa siperine ve istikrar unsuru-
na kavuşması manasına alarak sevinç-
le karşılarız. Çünkü bizimüniversitele-
rimiz sadece bilgi değil, ahlaklı, faziletli
memlekete sadık hürriyet ve demokrasi
fikrine inanmış memleket evlatlarını
yetiştirme kabiliyetinde olanmüessese-
lerdir. Ege Üniversitesi en hususi yerini
bunlar arasında alacaktır”
Diğer bir yorum ilgimi çek-
ti, 11 Mart 1956’da Cumhuriyet
Gazetesi’nde Nadir Nadi’nin yazısı:
“Bugün yurdumuzda 3 üniversite
var. Ege Üniversitesi ile sayı dördü
buluyor. Atatürk devrimlerinden beri
hızla gelişen ülkemiz için bu sayının
kafi gelmeyeceğine biz eminiz. Nitekim
yarın doğuda, öbür gün Karadeniz’de
daha öbür gün Konya’da yeni üniver-
siteler açılmasına karar verilmiştir.
Yeni kurulan Ege Üniversitesi’nin biz,
arkeoloji alanında pek büyük
bir istikbale aday olabileceğini
düşünüyoruz. Bu üniversite Ege
medeniyetinin en dikkat çekici
bir yerindedir. Çevresi dünyanın
hayranlığını kazanan ve henüz
tamamıyla gün ışığına çıkarı-
lamayan eski eserlerle doludur.
Üniversite bu azametli konuyu iş
edinir de çalışmaları o yöne doğru
yoğunlaştırabilirse, hemyurdumuz
kültürüne hemde muasır medeni-
yete büyük hizmetlerde bulunabilir.
Ege kıyılarında bilim ışığını yakmak
görevini yüklenen öğretimüyeleriyle o
ışıktan feyz almaya koşan Türk gençli-
ğine başarılar dileriz”.
Tarihi misyonu olan
bir üniversite
Üniversiteler temel olarak bilim
merkezidir ama sosyal, kültürel
faaliyetlerle de ilgili kurumlardır. Ege
Üniversitesi’nde de resmi kanun çık-
tıktan hemen sonra öğrenci derneği
kuruluyor. Çeşitli sosyal kültürel
gruplar oluşturuluyor. O gruplardan
biri, üniversitenin açılış törenin-
den kısa bir süre sonra Karaburun’a
giderek, Namık Kemal’in Vatan Yahut
Silistre oyununu sahneliyor.
Ege Üniversitesi’nin kuruluşuyla
ilgili tarihi belgeleri incelerken sonuç
olarak şunu gördüm: Ege Üniversitesi
tarihi misyonu olan köklü bir üniver-
site. Bu tarihi misyon bize, idarecisi ol-
sun, personeli ya da öğrencisi olsun,
üniversiteyi o tarihsel misyona uygun
bir geleceğe taşımak sorumluluğunu
yüklüyor. Tarih bilgisine sahip olmak
şart değil ama tarih bilincine sahip
olmak gerek. Herkesin bu kronolojiyi
bilmesine gerek yok ama şu iddiada
da olmak gerekiyor: Ege Üniversitesi,
kuruluşu itibarıyla Türkiye’nin ilk 3-4
üniversitesinden biri olduğuna göre,
bizim için, hep ve her alanda Ege
Üniversitesi’nin çıtası, ilk 3-4 üniversi-
tesi içinde olmak olmalı.
Ege Üniversitesi, başlangıcından
beri katılımcı bir üniversite. Türkiye’de
üniversitelerin öğrenci ayağı ihmal
edilmiştir. Oysa bizde, daha üniver-
site kurulur kurulmaz talebe derneği
oluşturuluyor, seçim yapılıyor. Ege
Üniversitesi’nde öğrenci baştan beri,
olması gerektiği gibi, önemli bir yer-
de. Bu üniversite İzmir’in karakterini
taşıyor, İzmir insanlarının karakterini
taşıyor. İzmir önemli bir kültür, sanat,
bilim kenti. Dolayısıyla Ege Üniver-
sitesi, Atatürk’ün gösterdiği “çağdaş
uygarlığa”ulaşmak için hep bayrak
ve öncü olmuştur. Öncü olmak Ege
Üniversitesi’nin karakterinde var.
edilmiş bulunuyor. Müstakbel İzmir
üniversitesi üç fakülteli olarak bu sene
içinde, Teşrinievvel iptidasında faaliyete
geçmiş olacaktır.
Bu üç fakülteden biri, tıp fakültesi,
diğeri ziraat fakültesi, üçüncüsü de yük-
sek okul derecesinde olan İzmir İktisat
ve Ticaret Mektebi’nin fakülte haline
getirilmesidir. Bu suretle kurulacak
olan üniversite Teşrinievvel iptidasında
Ege’nin zeki çocuklarına feyiz ve nur
dağıtmaya başlamış olacaktır.”
Ege sevinçle karşılandı
Başbakanın bu konuşmasından
sonra işin kanuni safhasındaki geliş-
meler hızla devam ediyor. Nihayet,
Türkiye Büyük Millet Meclisi, 20 Mayıs
1955 günü, Karadeniz Teknik Üniver-
sitesi ile birlikte Ege Üniversitesi’nin
kuruluşunu gerçekleştirecek olan
6595 Sayılı Kanunu kabul ediyor. Bu
kabulden sonra Cumhurbaşkanı,
kanunu 27 Mayıs’ta imzalıyor ve ka-
nun 28 Mayıs günü Resmi Gazete’de
yayınlanarak yürürlüğe giriyor.
Üniversite kanununun Meclis
tarafından kabulünden sonra İzmir
Valisi Kemal Hadımlı ile Belediye
Başkanı Selahattin Akçiçek tarafından
Cumhurbaşkanı Celal Bayar’a bir
teşekkür telgrafı gönderildi. Cum-
hurbaşkanı Bayar, Cumhurbaşkanlığı
Genel Sekreterliği aracılığıyla bu
teşekkür telgrafına şu cevabı yolladı:
“İzmir’de kurulacak Ege Üniversitesi
hakkındaki telgrafınız reisicumhuru-
muza arz edildi. İzhar olunan temiz
duygulardan izhar oldular. Üniversite-
ninmemlekete hayırlı olması temenni-
lerini ve bütün Egelilere saadet dilekleri-
ni, saygılarımla arz ederim.”
Tahmin edileceği gibi, üniversi-
tenin açılması İzmir’de ve basında
büyük sevinçle karşılandı. Kurulacak
üniversitenin eğitim sistemi hakkın-
da farklı görüşler de kamuoyunda
tartışılmaya başlandı. Mesela bir
ara kurulacak üniversitenin gece
eğitimi de veren bir kurum olması
söz konusu ediliyor, bu da önemli
bir ayrıntıdır. 1955 Ekim ayında, yani
1955-56 eğitim öğretim yılında, Ege
Üniversitesi eğitim öğretime başlıyor
ama henüz açılışı yapılmıyor. Ege
Üniversitesi, kuruluşta Tıp ve Ziraat
Fakülteleri olarak kuruluyor. Burada
başbakanın dile getirdiği İktisat
Okulu yine yüksekokul olarak kalıyor.
Üçüncü fakülte olarak da Hemşirelik
Yüksekokulu açılıyor.
Üniversitemizin resmi açılışı,
Başbakanın ve Cumhurbaşkanının da
katıldığı bir törenle 9 Mart 1956’da
yapılıyor. Törende Milli Eğitim Bakanı
Ahmet Özel güzel bir konuşma
yapıyor. Uzun konuşmanın Ege Üni-
versitesi ile ilgili kısmında bakan, şu
görüşleri dile getiriyor:
“Aziz Egeliler,
Bu güzel yurt parçasında bir ilim
mihrakı doğdu. Bu mihraktan feyiz
alacak evlatlarınızın, memleketin her
köşesini, birer fikir meşaleleri olarak
nura kavuşturacaklarına inanıyoruz.
Yalnız bugünkü Türk neslinin değil,
gelecekteki nesillerin de feyiz kaynağı
olacak Ege Üniversitesi’nin profesör-
lerine, ilim adamlarına ve öğrencileri-
ne muvaffakiyetler dilerken, üniver-
sitenin Egelilere, bütün vatan sathına
ve nihayet beşeriyete hayırlı olmasını,
bütün kalbimle temenni ederim.”
Bakandan sonra dekanlar
birer konuşma yapıyor. İstanbul
Üniversitesi Tıp Fakültesi Doçenti
Bedii
Şehsuvaroğlu’nun
“Egenin İlmi
Tarihi” konulu açılış dersi dinleniyor.
Törenden sonra bir ağaç dikiliyor.
Ege Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap
Tarihi Bölümü Başkanı ve Atatürk İlkeleri
ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama
Merkezi Müdürü Doç. Dr. Mevlüt Çelebi’nin,
Ege Üniversitesi’nin 55. Yıl Etkinlikleri
kapsamında “Ege Üniversitesi’nin Kuruluşu”
isimli konferansı’ndan özetlenerek 55. Yıl Özel
sayımız için hazırlanmıştır.
