68
69
YAZ 2010
Mustafa MUTLUER
Ege Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi
Coğrafya Bölümü
Ali İhsan MİMTAŞ
Gamze EROL
Ege Bölgesi’nin kuzey kesimin-
de Bergama, Ayvalık, Burhaniye
ve İvrindi arasında yükselen Kozak
kütlesi (Marda dağı-Maya tepesi 1344
m) magmanın çevresindeki çeşitli
eski arazi içine sokulduğu bir kubbe
(dom) şeklindedir. Bu devasa kütlenin
orta kesimi ise Kozak çayı ile diğer
bazı akarsuların yerleştiği bir çukur
ovadan meydana gelmektedir ve bu
ovanın ortalama yükseltisi 400-500
m, çapı ise 15 km civarındadır. Kozak
yaylası olarak nitelenen yer işte bu
çukur alüvyonlu ovadır.
Kozak yaylası aslında “Kozak
Köyleri” olarak adlandırılan 16 yerleşik
köyün bulunduğu ve yaklaşık olarak
10.000 kişinin barındığı bir alandır.
Yörenin en önemli ekonomik uğraşı
çam fıstığı üretimidir. Bunun yanı
sıra hayvancılık, bağcılık ve orman
işçiliği önemli gelir kaynaklarıdır. Son
yıllarda granit taşı işletmeciliği ve
turizm önemli gelir kaynakları arasına
katılmış görünmektedir.
Kozak yöresine bereket yağdıran
ağaç türü fıstık çamıdır (Pinus pinea).
Yayla çukurunda 16.000 hektarlık
alanda fıstık çamı bulunmaktadır.
Fıstık çamı ağaçlarından
yaklaşık olarak 1000 kg fıstık
elde edilmekte, bunun büyük
bir bölümü (% 90) yurt dışına
satılmaktadır. Fıstık çamından
yalnızca fıstık üretimi yapılmaz.
Bunun yanında kereste ve kimya
sanayi ham maddesi olan tere-
bentin de elde edilmektedir.
Kozak’ta fıstık çamı yetişmesini
sağlayan yörenin iklim, toprak ve
ana kaya özellikleridir. Fıstık çamının
yetiştiği alanlarda özellikle granit,
gnays ve kuvarsitşist gibi ana kaya-
lar kumlu toprak oluşumuna neden
olmakta, kumlu toprak da fıstık çamı
yetiştirilmesini olanaklı kılmaktadır.
Kış aylarında nispeten ılık ve yağışlı
iklim koşulları fıstık çamı yetişmesine
olumlu bir ortam sunmaktadır.
Burası Türkiye’nin en zengin köyü
olarak biliniyor. Zenginliği fıstık ağaçla-
rından kaynaklanıyor. Arazilerin büyük
kısmı köyün muhtarlığına ait. Kiralama
açık ihale ile oluyor. Bir kooperatif var
ama faal değil. Yaklaşık 14 bin dönüm
arazisi var köyün. Köy meydanındaki
kahveyi işleten Hüseyin Dalgar, bu
sene mahsulün az olduğunu söylüyor.
Fıstık ağaçları 4-5 yılda bir dinlenmeye
geçiyor ve daha az meyve veriyormuş.
Dalgar, köyün –okuyanlar hariç- göç
vermediği gibi göç almadığını da
belirtiyor.
Kozak köyleri
iyi bir ulaşım ağıyla Ber-
gama, Ayvalık ve Dikili’ye
bağlanır. Bu durum özel-
likle Bergama kenti için
önemli. İyi bir ulaşım
ağının varlığı yörede
turizmin gelişmesine de
katkı sağlıyor.
