62
63
YAZ 2010
mı?Yoksa
sadece işlen-
mesi ve teknik
açıdan kullanımı
kolay bir malzeme olması sebebiyle
mi kavağı tercih ettiniz?
Çalışmalarımı Anadolu kültürün-
den, kendi değerlerimizden beslene-
rek evrensel bir dille oluşturuyorum.
Özgünlüğü geçmişten günümüze
bizi biz yapan değerlerimizi özümse-
yip çağdaş bir ifadeyle yansıttığımız
işlerle yakalayabiliriz ancak ve bu,
sanatta evrenselliğe ulaşmanın bir
yoludur.”Bayterek” isimli bu sergimde
kavak ağacı kullanarak oluşturduğum
yerleştirme çalışmalarımda kavak
ağacının hikayelerini araştırdım.
Ne demek “Bayterek”?
Hem Türk hem de dünya kültürün-
de önemli bir yere sahip olan Kavak
ağacı, bay terek, bayterek, pay terek,
Kavak ağacından yapılmış,
dinamik heykelleri ile tanıdım Varol
Topaç’ı. Üniversitemiz Prof. Dr. Yusuf
Vardar -MÖTBE- Kültür Merkezi’nde
gerçekleşen yerleştirme – heykel
sergisine girerken düzgün, uzun,
güzel kavak ağacı dalları etkiledi beni.
Yaklaştıkça kavak dallarının birbirine
değen, birbirine dokunan yerleştiril-
melerinin büyüsüne kapıldım. Fakat
bir sonraki adımımda kavakların
hareket ettiğini gördüm. Beklemedi-
ğim bu devinim ve dahası kavakların
birbirine değmesiyle çıkan ses daha
da etkiledi beni. Hareketli heykelleriy-
le ülkemizde bu alandaki çalışmalar
düşünüldüğünde önemli bir boşluğu
dolduruyor. Heykelleri ve heykellerini
destekleyen yerleştirmeleri ile çok
sayıda uluslararası etkinliğe katılmış
olan Varol Topaç, son dönemlerde
Anadolu kültüründe önemli bir role
sahip olan kavak ağacını kullanmayı
tercih ediyor.
Anadolu kültüründen beslendiğinizi
ve ilham aldığınızı belirtiyorsunuz.
Kavak bunun bir dışa yansıması
osokor isimleriyle adlandırılmıştır.
Türk mitolojisinde ve Kuzey Amerika
yerlilerinin inançlarında “Bay Terek”
yani “Bay Kavak”ın en önemli fonk-
siyonu göğün direği ve dünya ağacı
olması... Bay Terek, mitolojide yer
altı, yer ve gökyüzü rasında bağlantı
kurmanın nesnesi, tanrıya ulaşmanın
sembolik simgesi , ayrıca “Hayat Ağa-
cı” olarak da kabul ediliyor.
Önceki çalışmalarınızda da kavak
kullanmışsınız.İleriki çalışma-
larda da yine kavağı mı tercih
edeceksiniz?Yoksa başka malzeme-
ler kullanarak gerçekleştireceğiniz
çalışmalar olacak mı?
Ahşap yerleştirme (enstalasyon)
çalışmalarımda kavak ağacını tercih
ediyorum çünkü kavak, malzeme,
biçim ve anlam ilişkisi olarak en iyi
sonucu aldığım bir yapıya sahip.
Hafif, düzgün dokusu, doğal rengi ve
dairesel çap yapıları en uygun ağaç.
Fakat heykel çalışmalarımda sert
ağaçlar, taş (mermer,granit, serpantin
vb.),metal ve polyester malzemeyi
kullanıyorum. Aslında tasarımda
uygunluğunu düşündüğüm her şey
malzeme olabilir. Burada malzeme ve
teknik bilgisi çok önemli. Ne kadar ha-
kimseniz malzemeye tasarımlarınızda
da o kadar geniş düşünebiliyorsunuz.
Uygulamalı Heykel Sempozyumla-
rında genellkikle anıtsal boyutta taş
veya sert ahşap malzemeyle çalışıyo-
rum.
Bildiğimiz anlamda heykeller
durağan ve sabit objelerdir.Ancak
“Bayterek”teki çalışmalarınızın bir
çoğu heraketli ve sesli nesneler.Bu
eserleri meydana getirirken neler-
den beslendiniz ve sizi böyle hare-
ketli bir çalışmaya iten neydi?
Bu sergimdeki işlerden “Büyük
Efendi” yi 2007 yılında yaptğımda
bu iş hareketsiz yani kinetik değildi
fakat bu çalışma kendi içinde hareketi
olan optik etkili bir işti. Daha sonra
“bekleyiş” isimli ikili heykel düzenle-
mesini çuval ve ahşap ile oluşturdum
ve ilk kez elektrikli motor yardımıyla
hareketlendirdim. Uzun bir bekleyi-
şin ritmini aradım hareketli kinetik
yapıyla. Ve bu sergideki çalışmalarımı
hareketli (kinetik) olarak oluşturdum.
Bu hareketle işlerin yapısına uygun
olarak, ağaçların birbirine çarpmasıyla
ses ve ritim elde ettim. Doğa sanatına
duyduğum ilginin arayışları bu işler
doğanın yaşamsal ritminin arayışları.
Ahşap -bez yerleştirmelerime yeni bir
boyut kazandırmaktı amacım. “Bay-
terek” sergisi bu anlamda deneysel
bir sergiydi ve verimli oldu benim
için. İzleyicilerden ve eleştirmenler-
den aldığım olumlu tepkiler de bunu
destekledi.
Eserleriniz iç içe geçmiş ve silindir bi-
çimli çalışmalar.Bunun sebebi sade-
ce hareketin devamlılık hissini sağ-
lamak mı?Başka formlar kullanarak
istedikleriniz anlatmanız mümkün
müydü?Silindir formu üzerinde yo-
ğunlaşmak bu amaç doğrultusunda
bir zorunluluk muydu?
Birim eleman olarak silindir ahşap
elemanları metal silindir çerçevelerle
bir araya getirerek oluşturduğum
uygulamalarımda (“karabasan
serisi” - şark-ı felek) sadece hareketin
devamlılık hissi değil amaçladığım,
bunlar soyut işler, duygusal bir duru-
mu form olarak yansıtma arayışının
işleri. Yerleştirme çalışmalarımdaki
silindirik ahşap elemanlar doğal
kavak ağacının kendi yapısı. Bez ve
kavak ağacı birimleri biçim ve içerik
ilişkisi olarak uyumlu bir birliktelik.
Başka formlar mesela köşeli formlarla
istediğim sonucu yakalayamazdım.
Silindirik ve yuvarlak biçimli formları
uzun zamandır kullanıyorum. Anıtsal
taş çalışmalarımda tek bir daireyle
Anadolu güneş kurslarını yorumla-
dım.
Bu çalışmalar birçok Avrupa ül-
kesinde ve İran’da anıtsal dış mekan
uygulamaları olarak yer almaktadır.
Silindirik ve yuvarlak formu birim
eleman olarak veya yalın olarak tek
başına kullanarak oluşturmayı tasar-
ladığım bir çok projem de uygulama-
yı bekliyor. Çalışmalarımla ilgili geniş
bilgileri ve görselleri web blogum-
dan da izleyebilirsiniz.
Duygu ÖZTÜRK
