52
53
YAZ 2013
kategoride havaalanları, limanlar,
otoyollar ve endüstriyel alanlar gibi
temel çevresel gürültü kaynakları
olduğu düşünülen alanlar yer aldı.
İkinci kategori okullar ve hastaneler
gibi gürültüye duyarlılığı olan sosyal
alanlardan oluşuyordu. Üçüncü
kategori ise araştırmanın yapıldığı
yerlerin her birinin sakinlerinin
vurguladığı alanlardı. Bu araştırmada
kullanılan gösterge, gerçekten var
olan iniş çıkışlı gürültüye denk enerji
üreten, belli bir zaman aralığındaki
sabit gürültüyü gösteren Leq oldu.
Midilli farklı bir kent düzenle-
mesine sahiptir. Geniş yeşil alanlar,
parklar, açık alan bit pazarları ve
kent meydanları gürültülü sokak-
larla kesişmektedir. Ses manzara-
sının, onu kullananlar tarafından
algılanmasını incelemenin bir yolu
ses yürüyüşüdür. Bu çalışma için
uygulanan yöntem kentin negatif ve
pozitif akustik açılarını ortaya koydu.
Kentsel çevrelerinin akustik ve görsel
karakteristiklerine odaklanabilmeleri
için katılımcılardan sessizlik içinde
yürümesi istendi. Ses yürüyüşü önce-
si sorular, lokasyona yönelik sorular
ve ses yürüyüşü sonrası sorular ya-
pılandırılmış anket formları üzerinde
yürüyüşçüler tarafından cevaplandı.
Niteliksel ve niceliksel sonuçları
karşılaştırmak adına gürültü ölçüm-
leri her lokasyonda yapıldı. İlk durak
genellikle çocukların oyun alanı
olarak kullanılan büyük bir kentsel
yeşil alandı. İkinci durak bir trafik
alanıydı. Üçüncü durak kentin en
gürültülü alanlarından biri olan bir
marketti. Spesifik alan gün boyunca
kaldırımlardı. Son duraksa Midilli’nin
kent meydanı oldu (Şekil 1).
Araştırma sonuçları
Katılımcıların büyük bir kısmı
kentlerini gürültülü görmektedir.
Buna rağmen, aynı kişiler mahalle-
lerini ve evlerini sessiz bulmaktadır.
Yukarıda belirtildiği gibi, katılımcı-
ların hepsi kentte ikamet etmekte-
dir. Bu şartın konmasının nedeni,
banliyöleri hariç tutarak, şehirdeki,
mahalledeki ve evlerdeki akustik
algısını karşılaştırmaktı. Kent ve ma-
halle seviyelerinde bir çelişki olması,
sorunun alansal olarak, özellikle
kentin ana yol ağına yakın alanla-
rında tespit edilebileceği anlamına
gelmektedir. Araştırmanın diğer kıs-
mında, katılımcılardan, kentin diğer
bölgelerine göre daha sessiz olan
bir bölgesini seçmeleri istenmiştir.
Cevaplar arasında en önde geleni
liman deniz fenerinin olduğu böl-
gedir. Deniz feneri, özgün amacının
yanında, gürültülü caddelere olan
yürüme mesafesi yakınlığı nedeniyle
Midillili gençlerin buluşma noktası
işlevini görmektedir.
Gündüz, akşam ve gece ölçüm
sonuçları, DSÖ tarafından önerilen
sınırlar ile karşılaştırıldı. Kontrol
edilen alanların büyük kısmı sınır
olan Leq 55 dB(A)’yı geçerken, diğer
kısımlar sınırlar içerisindeydi. Ölçüm-
ler aynı zamanda katılımcıların sessiz
olarak algıladıkları bölgelerde yapıl-
dı. Sessizlik seviyesi, ölçüm sonuçla-
rının ortalaması (mean) alınarak Leq
56,82 dB(A)’lik gürültü sınırı olarak
tespit edildi. Toplam 25 kontrol nok-
tasının sekizi “sessiz” olarak tanımla-
nabilecek şartları karşılıyordu.
Usul konusunda kısa bir bilgilen-
dirmeden sonra, “ses yürüyücüleri”,
tanıtıcı olma niteliğindeki ses yürü-
yüşü öncesi anketini aldılar. Katılım-
cıların büyük kısmı kent yaşamından
hoşlanırken, Midilli’yi gürültülü
bulmaktadır. Bu ses yürüyüşünde
durulan dört noktanın (park, trafik,
kaldırım ve merkez meydan) her biri
katılımcılar tarafından incelendi. Her
noktanın özelliklerinin yapısökü-
münde, incelenecek her şeye dikkat
verilmesi açısından tüm duyuların
kullanılması önemliydi. Her noktada
en az bir dakika, (sessiz bir şekilde)
gözlemde bulundular ve devamın-
da, önceden düzenlenmiş bir anketi
cevapladılar. Her noktada, yapılan
anketlerden gelen niteliksel ve aynı
anda kaydedilen ses ölçümlerinden
gelen niceliksel bilgiler karşılaştırıldı.
Her nokta için verilen cevaplar bu
bölgelerin temel özelliklerini ortaya
koymuştur (Tablo 1). Temel gürültü
kaynağı, psikolojik etken; en çok ve
en az sevilen noktalar, anket içeri-
sinde sorgulandı. Ses yürüyüşünün
sonunda, katılımcılardan bir anket
daha doldurarak, deneyimlerini
ilgilendiren soruları cevaplamaları
istendi. İlk olarak, en beğendikleri
noktayı belirtmeleri istendi. Ka-
tılımcıların hepsi üçüncü durağı
(kaldırım) en beğenilen, ikinci durağı
(trafik ışığı) ise en az beğenilen nokta
olarak belirtti. Yaya yolunun en
sevilen nokta olarak tanımlanmasını
sağlayan özellikler, akustik ve görsel
nitelikleriydi. Katılımcılara göre, bu
bölgenin kokusu bile diğerlerinden
ayrılmasını sağlıyordu. Trafik ışığının
en az beğenilen olarak seçilmesinin
nedeni trafik gürültüsünün yoğun-
luğuydu. Son olarak, katılımcılara
dört farklı ses manzarası mı yoksa
tek bir ses manzarası mı algıladıkları
soruldu. Katılımcıların yüzde 60’ı tek
bir ses manzarası algılarken, kalan
kısmı farklı şekilde algılıyordu.
Sonuç
Çevresel gürültüyü göstermek
adına ses yürüyüşü kent sakinle-
ri tarafından gerçekleştirilmiştir.
Yol trafiği gürültüsü her durumda
gözlenmiştir. Ankette her duraktaki
gürültü kalitesiyle ilgili ses yürüyüş-
çülerinin cevapları göstermiştir ki;
en az beğenilen gürültüler bakınken
bunlar sayıca azdır. Ayrıca, gürültü
ölçümleme sonuçlarına göre, en be-
ğenilen durak (Pedestrian Sokağı) en
sessiz yer değildir ve en az beğenilen
durak (trafik) de en gürültülü yer de-
ğildir. Iki durumda da alanın pozitif
yada negatif algılanmasını etkileyen
şey gürültü kalitesidir.
Akustik algı, ses ölçümlemesi ve
ses yürüyüşleri üzerine yapılan araş-
tırmalar, kitle içindeki sessiz alanların
uygulanması ve sınırlandırılması ama-
cıyla bağlantılı olarak kullanılabilir. Bu
çalışmada bunların belirlenmesi için
kullanılan yöntem, şehrin büyüklü-
ğünden bağımsız olarak kullanılabilir.
Bireysel gürültü üretimini gözeten bir
bilinç oluşturmak için sessizlik yerel
bir konu olarak ele alınmalıdır. Bir
kitle içindeki sessiz alanların belirlen-
mesi için kullanılan kriter, bir gürültü
göstergesinin sadece düşük seviyeleri
değil, aynı zamanda faydalı ve pozitif
seslerin pekiştirmesiyle, biyofoni,
geofoni ve antrofoninin ahenkli bir
birlikteliği olmalıdır.
Kırsal sessiz alanların aksine kent-
sel sessiz alanlar insan merkezlidir;
bundan dolayı istenmeyen gürül-
tüyü (özellikle insan kaynaklı olan
gürültüyü) yok etmek ya da limitler
kullanarak sınırlandırmak faydalı
ancak risklidir. Sessiz alanları muha-
faza etmek ve korumak için gereken
adımlar atılmalı, ancak bu yapılırken
bu alanlar tek başına ele alınmamalı,
çevrelerindeki alanlarla birlikte de-
ğerlendirilmelidir. Üye ülke tarafın-
dan sessiz alanın sınırları çizildikten
sonra, bu alanın dışındaki alanlarda
da huzurun sağlanması ve arttırılma-
sı, çevresel gürültüden korunan bir
alan yaratmak adına önemlidir.
Tablo 1. Spesifik bölgelerdeki anketlere verilen cevaplar
Duraklar
Baskın gürültü
kaynağı
En beğenilen ses
En az beğenilen ses
Baskın psikolojik
etki
dB(A)
Park
Yol trafiği gürültüsü Kuş sesleri, müzik,
yaprakların hışırtısı
Makine gürültüsü,
kornalar, yüksek sesler
Rahatsız edici
gürültü
60.5
Trafik
Yol trafiği gürültüsü Hiçbiri
Egzoz gürültüsü, makine
gürültüsü
Rahatsız edici
gürültü
69.4
Yürüşüş yolu İnsan aktiviteleri
Sokak müziği, market
kalabalığı, fısıltılar
İki tekerlekli araç
gürültüsü
Rahatlatan ses
62.6
Kent meydanı Yol trafiği gürültüsü Böcek sesleri, insan
konuşmaları
Egzoz gürültüsü, makine
gürültüsü
Rahatsız edici
gürültü
71.2
Midilli’de uygulanan ses yürüyüşünde ilk
durak genellikle çocukların oyun alanı alanı
olarak kullanılan büyük bir kentsel yeşil
alandı. İkinci durak bir trafik alanıydı. Üçüncü
durak kentin en gürültülü alanlarından biri
olan bir marketti. Spesifik alan gün boyunca
kaldırımlardı. Son duraksa Midilli’nin kent
meydanı oldu.
